Khi tìm hiểu về dinh dưỡng hỗ trợ não bộ cho con, DHA là từ khóa đầu tiên mà hầu hết các bậc phụ huynh nghĩ đến. Tuy nhiên, trong nhóm Omega-3, còn một thành viên khác với vai trò quan trọng không kém trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch và giúp não bộ vận hành hiệu quả, đó chính là EPA.
Vậy EPA chính xác là gì? Nó khác gì với DHA? Và khi nào là thời điểm then chốt để tập trung bổ sung EPA cho bé? Hãy cùng Mămmy phân tích sâu trong bài viết này.
EPA là gì?
EPA, tên khoa học đầy đủ là Axit Eicosapentaenoic, là một axit béo không no, thuộc nhóm Omega-3 chuỗi dài. Tương tự như DHA, EPA là một axit béo thiết yếu, có nghĩa là cơ thể chúng ta không thể tự tổng hợp được mà bắt buộc phải nạp từ nguồn thực phẩm bên ngoài. EPA được tìm thấy nhiều nhất trong các loại cá béo nước lạnh (như cá hồi, cá trích, cá mòi) và tảo biển.
Về mặt khoa học, EPA đóng vai trò là tiền chất để cơ thể tổng hợp nên Eicosanoids. Đây là các chất tín hiệu mạnh mẽ, giúp điều hòa các chức năng then chốt của tế bào, đặc biệt là việc kiểm soát các phản ứng viêm và điều hòa hệ tim mạch.
EPA có tác dụng gì đối với trẻ?
Nếu DHA tập trung vào việc xây dựng cấu trúc, thì EPA lại điều hành chức năng và bảo vệ cơ thể non nớt của bé.
Hỗ trợ hệ miễn dịch và chống viêm
Đây là lợi ích quan trọng nhất của EPA đối với trẻ nhỏ. Trong giai đoạn làm quen với môi trường mới, cơ thể bé rất nhạy cảm và dễ kích ứng. EPA giúp kiểm soát các phản ứng viêm trong cơ thể, giữ cho hệ miễn dịch của bé luôn cân bằng và khỏe mạnh.
Nhờ có EPA, hệ miễn dịch của bé được tăng cường, giúp giảm nguy cơ bé bị các bệnh về viêm như viêm da cơ địa (eczema), dị ứng, hen suyễn, và đặc biệt là các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp thường gặp.
Giúp não bộ vận hành và điều hòa cảm xúc
Não của bé không chỉ cần DHA để xây dựng cấu trúc mà còn cần EPA để giúp hoạt động tốt hơn. EPA giúp truyền tín hiệu thần kinh và điều hòa các chất truyền dẫn thần kinh như serotonin.
Khi bé được bổ sung đủ EPA, khả năng tập trung và trí nhớ sẽ được cải thiện, đồng thời giúp bé có tâm trạng và cảm xúc ổn định hơn. Ở trẻ lớn, EPA cũng được khoa học chứng minh hỗ trợ tốt cho các bé có dấu hiệu rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
Hỗ trợ sức khỏe thị giác và tim mạch
EPA hoạt động cùng với DHA để bảo vệ võng mạc mắt của bé, giúp mắt bé khỏe và nhìn rõ hơn. Bên cạnh đó, EPA còn giúp giảm lượng cholesterol xấu trong máu, từ đó xây dựng nền tảng cho một hệ tim mạch khỏe mạnh ngay từ những năm đầu đời.
Tại sao bé cần bổ sung cả EPA và DHA?
Đây là phần quan trọng nhất Mămmy muốn các mẹ nắm rõ. Rất nhiều người chỉ bổ sung DHA mà quên mất EPA, làm giảm hiệu quả của cả quá trình hỗ trợ não bộ.
Phân biệt vai trò EPA và DHA
| Thành phần | DHA (Axit Docosahexaenoic) | EPA (Axit Eicosapentaenoic) |
|---|---|---|
| Vai trò chính | Thành phần cấu trúc chủ yếu của não và mắt. DHA chiếm tới 90% tổng lượng chất béo trong não, đặc biệt nhiều ở chất xám và võng mạc mắt. | Yếu tố điều hành, hỗ trợ chức năng não hoạt động hiệu quả. EPA không phải thành phần cấu trúc nhưng giúp truyền tín hiệu thần kinh nhanh và chính xác. |
| Tác dụng với não | Giúp xây dựng bộ não hoàn chỉnh, tăng cường sự liên kết và truyền tín hiệu thần kinh. Thiếu DHA làm giảm phát triển trí não và chỉ số IQ của trẻ. | Điều hòa các phản ứng viêm trong não, bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương. Giúp cải thiện khả năng tập trung, trí nhớ và ổn định cảm xúc. Có vai trò tích cực với trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). |
| Tác dụng với mắt | Là thành phần chủ yếu của võng mạc, giúp phát triển thị lực sắc nét. | Hỗ trợ bảo vệ võng mạc đồng hành cùng DHA. |
Một bộ não chỉ có DHA mà thiếu EPA sẽ kém hiệu quả trong việc truyền dẫn tín hiệu và dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây viêm. Do đó, trẻ cần DHA để phát triển não bộ và thị giác, trong khi EPA đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng não, tăng cường hệ miễn dịch và giúp trẻ giữ tinh thần ổn định. Bổ sung đầy đủ cả EPA và DHA sẽ hỗ trợ bé phát triển toàn diện về trí tuệ, thể chất và cảm xúc một cách tốt nhất.
Khi nào nên bổ sung EPA cho bé?
Thời điểm lý tưởng để bổ sung EPA cho bé là xuyên suốt từ khi còn trong bụng mẹ đến những năm đầu đời, với mức độ ưu tiên và cách thức khác nhau ở từng giai đoạn phát triển.
Các thời điểm cần bổ sung EPA cho bé
Giai đoạn thai kỳ và 6 tháng đầu
Trong 3 tháng cuối thai kỳ và 6 tháng đầu sau sinh, bé nhận EPA hoàn toàn qua nhau thai và sữa mẹ, do đó chế độ ăn của mẹ giàu các thực phẩm chứa Omega-3 hoặc bổ sung các thực phẩm cung cấp EPA, DHA rất quan trọng để đảm bảo bé được cung cấp đầy đủ dưỡng chất này. EPA không chỉ giúp tăng cường khả năng hấp thu DHA mà còn hỗ trợ sự phát triển não bộ và thị lực của thai nhi.
Giai đoạn ăn dặm (Từ 6 tháng tuổi trở đi)
Khi bé bắt đầu giai đoạn ăn dặm từ 6 tháng tuổi, não bộ của bé phát triển rất nhanh, kích thước não tăng gấp ba lần trong hai năm đầu đời. Nhu cầu về EPA và DHA cũng tăng cao nhưng nguồn cung cấp từ sữa mẹ hoặc sữa công thức lại giảm dần. Vì vậy, đây là thời điểm quan trọng để bổ sung EPA và DHA từ thực phẩm hoặc các sản phẩm bổ sung, giúp hỗ trợ bé phát triển toàn diện về trí não, thị lực và hệ miễn dịch.
Dấu hiệu bé có thể đang thiếu EPA
Mẹ có thể quan sát một số dấu hiệu sau (thường liên quan đến chức năng chống viêm và dưỡng ẩm của EPA):
- Da bé khô, móng tay giòn, dễ gãy.
- Bé hay bị viêm da cơ địa (eczema) tái đi tái lại.
- Bé hay mắc các bệnh nhiễm khuẩn hô hấp.
- Ở những trẻ lớn, bé sẽ có dấu hiệu kém tập trung, khó ghi nhớ.
Liều lượng khuyến nghị
- Trẻ từ 6-24 tháng: 10-12 mg EPA/DHA trên mỗi kg cân nặng mỗi ngày.
- Trẻ từ 2-4 tuổi: 100-150 mg EPA/DHA mỗi ngày.
Cách bổ sung EPA cho bé ăn dặm hiệu quả nhất
Khi bé bắt đầu ăn dặm, việc bổ sung EPA hiệu quả nhất là kết hợp giữa thực phẩm tự nhiên và các sản phẩm bổ sung chuyên biệt
Nguồn thực phẩm tự nhiên
Những loại thực phẩm như lòng đỏ trứng gà, các loại hạt như hạt chia, hạt lanh, quả óc chó, cùng các sản phẩm từ đậu nành cũng là nguồn Omega-3 quý giá, hỗ trợ phát triển trí não cho bé. Tuy nhiên, do nguồn Omega-3 từ thực vật chủ yếu là tiền chất ALA nên cần thời gian để chuyển hóa thành EPA và DHA trong cơ thể.
Cách lý tưởng nhất là cho bé ăn các loại cá béo nước lạnh như cá hồi, cá trích, cá mòi, cá cơm… Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị nên cho bé ăn cá 2-3 lần mỗi tuần.
Trong 100g cá hồi, có khoảng 0.59g EPA và 1.24g DHA
Trong 100g cá thu cung cấp 0.43g EPA và 0.59g DHA.
Các sản phẩm bổ sung chuyên biệt
Để khắc phục những khó khăn trên, mẹ có thể lựa chọn sử dụng dầu cá hồi dạng lỏng hoặc viên uống Omega-3 chuyên biệt dành cho bé ăn dặm. Những loại dầu ăn dặm này được nghiên cứu kỹ càng nhằm giải quyết hiệu quả các vấn đề thường gặp khi bổ sung EPA cho trẻ nhỏ.
- Khắc phục kén ăn: Thay vì “ép” con ăn một miếng cá to, mẹ chỉ cần thêm một thìa nhỏ dầu cá hồi ăn dặm vào bát cháo, bột, hoặc súp của con (lưu ý thêm vào sau khi đã tắt bếp). Bé sẽ dễ dàng hấp thụ mà không nhận ra mùi tanh.
- Hàm lượng chuẩn và tinh khiết: Các loại dầu ăn dặm chất lượng cao thường được xử lý qua quy trình hiện đại, loại bỏ tạp chất, đảm bảo sự tinh khiết và cung cấp hàm lượng EPA và DHA rõ ràng, giúp mẹ kiểm soát chính xác lượng vi chất bổ sung cho con.
- Tối ưu hấp thu: Bổ sung dạng dầu tinh khiết giúp cơ thể bé hấp thu EPA & DHA hiệu quả hơn.
Mẹo cho mẹ: Khi chọn mua bất kỳ sản phẩm bổ sung nào, mẹ hãy lưu ý đọc kỹ nhãn, chọn sản phẩm ghi rõ ràng hàm lượng của cả EPA và DHA, chứ không chỉ ghi chung chung là “Omega-3”.
Trong hành trình dinh dưỡng hỗ trợ não bộ cho con, DHA là điều kiện cần để xây dựng não bộ, thì EPA chính là điều kiện đủ để não bộ đó vận hành hiệu quả và được bảo vệ. Bằng cách bổ sung thông minh cả hai vi chất này, mẹ đang giúp con xây dựng một hệ miễn dịch khỏe mạnh và một bộ não thông minh, nhạy bén.
