Trong giai đoạn ăn dặm, việc lựa chọn phương pháp phù hợp đóng vai trò quan trọng giúp trẻ phát triển toàn diện. Ở Việt Nam hiện nay có nhiều phương pháp ăn dặm với các điểm mạnh – yếu riêng biệt. Đặc biệt, phương pháp ăn dặm bổ não đang được nhiều chuyên gia dinh dưỡng và cha mẹ tin dùng nhờ khả năng phát triển đồng bộ trí não, thể chất và hệ miễn dịch cho bé theo cơ sở khoa học.
Các phương pháp ăn dặm phổ biến hiện nay
Phương pháp ăn dặm truyền thống
Ăn dặm truyền thống là phương pháp phổ biến nhất tại Việt Nam, trong đó bé được cho ăn chủ yếu là cháo và bột nhuyễn. Phương pháp này có ưu điểm là giúp việc cho bé ăn trở nên sạch sẽ, gọn gàng, đồng thời tiết kiệm thời gian và chi phí cho cha mẹ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia dinh dưỡng Nhi khoa năm 2024, ăn dặm truyền thống có nguy cơ khiến bé thiếu cân bằng dinh dưỡng do tập trung nhiều vào tinh bột và chưa đa dạng thực phẩm, đồng thời dễ gây biếng ăn nếu cha mẹ ép bé ăn quá mức.
Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật
Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật chú trọng đến việc chế biến các thực phẩm đa dạng và trình bày đẹp mắt, nhằm kích thích vị giác và sự hứng thú của trẻ khi ăn. Các món ăn thường được chuẩn bị cẩn thận từ nguyên liệu tự nhiên để giúp bé có trải nghiệm nhiều vị giác khác nhau. Tuy nhiên, theo Hội dinh dưỡng Nhật Bản năm 2023 chuẩn bị bữa ăn theo kiểu Nhật đòi hỏi nhiều thời gian và công sức, do đó cần sự kiên trì từ phía người chăm sóc.
Phương pháp ăn dặm tự chỉ huy (BLW)
Ăn dặm bé tự chỉ huy hay còn gọi là Baby Led Weaning (BLW), là phương pháp khuyến khích bé tự ăn và tự kiểm soát lượng thức ăn cũng như lựa chọn loại thức ăn phù hợp. Phương pháp này giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động tinh và tăng sự chủ động trong ăn uống. Tuy nhiên, Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ năm 2023 lưu ý rằng nếu không cân đối lượng thức ăn phù hợp, trẻ có thể không nạp đủ chất dinh dưỡng dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng.
Phương pháp ăn dặm bổ não
Phương pháp ăn dặm bổ não là mô hình ăn dặm toàn diện được xây dựng dựa trên các nghiên cứu dinh dưỡng chuyên sâu, tập trung hỗ trợ sự phát triển đồng thời của não bộ, thể chất, hệ miễn dịch và hệ tiêu hóa trong giai đoạn vàng từ 0 đến 24 tháng tuổi. Phương pháp này đảm bảo cung cấp đủ 16 dưỡng chất thiết yếu như DHA, ARA, sắt, kẽm và vitamin nhóm B, giúp bé phát triển toàn diện, đồng thời linh hoạt trong cách cho bé ăn để phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ.
So sánh ăn dặm bổ não và các phương pháp khác
| Tiêu chí | Ăn dặm bổ não | Ăn dặm truyền thống | Ăn dặm kiểu Nhật | Ăn dặm tự chỉ huy (BLW) |
|---|---|---|---|---|
| Phát triển não bộ | Tập trung vào các nhóm chất hỗ trợ phát triển toàn diện khả năng tư duy và nhận thức của trẻ. | Tập trung nhiều vào tinh bột, thiếu sự đa dạng các chất dinh dưỡng khác. | Thực phẩm đa dạng, đẹp mắt giúp hấp dẫn vị giác bé. | Phát triển kỹ năng vận động, tự chủ ăn uống của bé. |
| Tăng trưởng thể chất | Đảm bảo cung cấp đầy đủ năng lượng và vi chất thiết yếu | Có nguy cơ thiếu vi chất do thiếu đa dạng | Thực phẩm giàu dinh dưỡng | Lượng thức ăn có thể không đủ, nguy cơ suy dinh dưỡng |
| Hệ miễn dịch | Tăng cường sức đề kháng, tránh bệnh nhiễm khuẩn | Ít tập trung vào dưỡng chất tăng đề kháng | Chưa nhấn mạnh rõ ràng | Chưa tối ưu chế độ dinh dưỡng cho hệ miễn dịch |
| Cách cho bé ăn | Linh hoạt: vừa cho bé ăn thìa, vừa khuyến khích tự cầm nắm | Ăn bột nhuyễn theo chuẩn | Chuẩn bị nhiều món nhỏ, bắt mắt | Bé tự ăn, kiểm soát lượng ăn |
| Yêu cầu chuẩn bị | Nguyên liệu dễ tìm, cách chế biến đơn giản | Chuẩn bị đơn giản, tiết kiệm | Phức tạp, mất nhiều thời gian | Cần theo dõi sát sao khẩu phần và dinh dưỡng |
| Thói quen ăn uống | Hình thành thói quen ăn uống lành mạnh, khoa học | Dễ tạo thói quen biếng ăn, ép ăn | Hấp dẫn bé hay thay đổi khẩu vị | Tăng tính độc lập, nhưng có thể ít loạn ăn uống |
Cách chọn phương pháp ăn dặm phù hợp với bé?
Lựa chọn phương pháp ăn dặm phù hợp là yếu tố then chốt giúp bé phát triển toàn diện về trí não, thể chất và thói quen ăn uống. Cha mẹ nên ưu tiên những phương pháp được xây dựng dựa trên căn cứ khoa học và thực tiễn lâm sàng, đáp ứng đầy đủ nhu cầu phát triển của trẻ trong giai đoạn vàng 1000 ngày đầu đời.
Một phương pháp ăn dặm hiệu quả cần đảm bảo cung cấp đa dạng và cân bằng các dưỡng chất thiết yếu, hỗ trợ sự phát triển trí tuệ và thể chất lâu dài của bé. Đồng thời, phương pháp đó phải có hướng dẫn chi tiết, giúp cha mẹ hiểu rõ vai trò của từng dưỡng chất và cách vận dụng linh hoạt trong từng bữa ăn, tránh những sai lầm phổ biến như ép ăn hoặc chọn thực phẩm không phù hợp.
Ngoài ra, khi lựa chọn, cha mẹ cũng nên cân nhắc đến điều kiện thực tế như thời gian, điều kiện kinh tế, và sở thích ăn uống của bé để phương pháp ăn dặm có thể áp dụng dễ dàng và tạo thói quen ăn uống lành mạnh từ nhỏ.
Có nên áp dụng ăn dặm bổ não cho con?
Mỗi phương pháp ăn dặm đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, phù hợp với từng trẻ và hoàn cảnh gia đình khác nhau. Tuy nhiên, ăn dặm bổ não đã được nhiều bà mẹ bỉm sữa tại Việt Nam áp dụng thành công, mang lại hiệu quả rõ rệt cho sự phát triển của trẻ. Đây là một lựa chọn thông minh giúp xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển cả trí não và thể chất của bé trong những năm đầu đời vô cùng quan trọng.
Khác với phương pháp ăn dặm truyền thống ở Việt Nam vốn chủ yếu tập trung vào việc đảm bảo bé “ăn no” mà chưa cân nhắc đúng mức về sự cân bằng dinh dưỡng và năng lượng cần thiết, ăn dặm bổ não mang lại cách tiếp cận khoa học hơn trong việc kết hợp đa dạng dưỡng chất cần thiết. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí “Nutrients” năm 2022, chế độ dinh dưỡng đa dạng và cân bằng trong giai đoạn ăn dặm có tác động tích cực đến phát triển nhận thức và giảm nguy cơ dị ứng, đồng thời giúp hoàn thiện hệ miễn dịch non nớt của trẻ.
Ngoài ra, các nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng và Các bệnh truyền nhiễm Quốc tế (International Journal of Environmental Research and Public Health, 2023) cũng chỉ ra rằng việc bổ sung đủ các axit béo thiết yếu như DHA và ARA trong giai đoạn đầu đời làm tăng cường khả năng học tập và ghi nhớ ở trẻ, cùng với việc giúp thúc đẩy sự phát triển chức năng tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất. Những nghiên cứu này hỗ trợ cho quan điểm của phương pháp ăn dặm bổ não, khẳng định hiệu quả của việc áp dụng chế độ ăn dặm toàn diện, cân bằng và khoa học nhằm tối ưu sự phát triển lâu dài của trẻ.
